کبد شما، سلامتی شما

تقریباً هر چیز که می​خورید و می​نوشید از کبد شما عبور می​کند. حتی مواد کیمیاوی که به جلد شما می​خورند و سمومی که تنفس می​کنید از کبد شما عبور می​کنند.
کبد شما دارای در حدود 500 کار مختلف است که بدن شما را در بهترین حالت کارکرد خود نگه می​دارند. دو مورد از مهمترین کارها عبارتند از پاک کردن خون شما و کمک به هضم غذا. یک کبد سالم همچنان انرجی را ذخیره می​کند، با عفونت مبارزه می​کند، و مواد سمی مضر را دفع می​سازد. یک کبد متضرر نمی​تواند این کارها را به​خوبی انجام دهد، در نتیجه صحتمند حفظ نمودن کبد، خود مهم است.

حقایق در مورد کبد

• کلانترین عضو داخلی
• در طرف راست تنۀ شما، پشت قبرغه​های شما
• قادر به ترمیم خود و تولید نسج کبد سالم جدید است
• حجرات کبد چربی​ها را تجزیه می​کنند و انرجی تولید می​کنند
• هر دقیقه 1.5 لیتر از خون از بین کبد شما عبور می​کند

مریضی کبد می​تواند همۀ اشخاص را مبتلا سازد

بیش از 100 مریضی کبد وجود دارد و این امراض می​توانند هم اشخاص کاهل و اطفال را مبتلا کنند. اشخاصی که در ریسک آسیب کبدی هستند بشمول اشخاصی می​باشند که:

• دچار اضافه وزن یا چاقی بوده و یک کبد چرب دارند
• الکول بسیار زیادی مصرف می​کنند
• دارای یک عفونت وایرسی تشخیص داده نشده یا تداوی نشده از قبیل هپاتیت B یا هپاتیت C هستند
• در سیستم دفاعی خود مشکلی دارند که باعث مریضی کبد می​شود
• همراه با مریضی کبد متولد می​شوند

هپاتیت به معنی التهاب کبد است. یک کبد التهابی بعضاً می​تواند کلان یا متورم باشد، اما نی همیشه. دلایل التهاب کبد ممکن است بشمول هپاتیت وایرسی، الکول، دواها یا چربی باشد. بعضاً ممکن است ترکیبی از دلایل وجود داشته باشد.

توجه نمودن به علایم

یک کبد تخریب شده می​تواند یک دوره طولانی بدون نشان دادن علایم یا نشانه​های تخریب به کار کردن ادامه دهد. درواقع، بعضی از علایم مریضی کبد می​توانند بدون تشخیص ادامه پیدا کنند؛ چون مثل کسالت​های عمومی هستند. اگر دربارۀ هر یک از علایم ذیل به تشویش هستید، امن​ترین اقدام صحبت کردن با داکتر عمومی (GP) محلی خود، داکتر متخصص، نرس متخصص (NP) یا نرس کبد است:

• همیشه احساس کسالت و خستگی می​کنید
• حساسیت یا درد در کبد یا ناحیۀ بطنی عمومی
• خارش در تمام بدن، بخصوص از طرف شب
• تورم بجلک​های پا
• یرقان (جلد و چشم​های زرد)
• تیره شدن غیرمعمول یا ماندگار ادرار
• غبار مغزی و کمی احساس گیجی کردن

هر چه علت آسیب کبدی را زودتر تداوی نمایید، چانس بهتر کردن صحت کبدتان بیشتر است. اگر به تشویش هستید، از داکتر عمومی خود بخواهید کبد شما را چک کند.

دواهای خود را مدیریت کنید

تنها دواهایی را مصرف کنید که ذریعه داکتر عمومی محلی شما، داکتر متخصص، نرس متخصص یا داکتر صحت روانی تجویز شده​اند. بیش از دوز تجویز شده مصرف نکنید. از مخلوط کردن دواهای تجویزی با الکول و/یا مواد غیرقانونی خودداری نمایید. بعضی از دواها در دوزهای زیاد می​توانند برای کبد شما سمی باشند (از قبیل پاراستامول)

مصرف الکول را محدود ساخته یا اصلاً مصرف نکنی

هر چه کمتر مصرف کنید، خطر آسیب ناشی از الکول شما پایان​تر خواهد بود.

از کشیدن سگرت یا ماریجوانا یا غیره مواد مخدر خودداری نمایید

سموم و مواد کیمیاوی موجود در دود سگرت می​توانند به کبد شما آسیب برسانند. چرس دوز بالا می​تواند زخم کبد را افزایش دهد. اگر از تنباکو یا چرس استفاده نمایید، خطر ابتلا به سرطان کبد وجود دارد.

از یک تکنیک تزریق امن استفاده نمایی

از سامان​آلات تزریق پاک خود استفاده نمایید. اگر امکان داشته باشد، به یک اتاق تزریق نظارت شده بروید. هیچگاه سامان​آلات تزریق را بصورت اشتراکی استفاده نکنید.

در تاتو(خالکوبی)ها و سوراخ کردن بدن متوجه باشید

استودیویی را انتخاب کنید که طرزالعمل​های «وقایه از عفونت» را مراعات کند، از سوزن​های یکبار مصرف و جوهرهای استریل استفاده کند.

سکس امن داشته باشی

در جریان سکس مهبلی، دهانی و معقدی از کاندوم استفاده نمایید. این کار از شما در مقابل ابتلا به عفونت وایرسی از طریق مایعات جنسی یا از طریق خون حفاظت می​کند.

حفظ​الصحهٔ شخصی خوب را مراعات نمایید

اقلامی که ممکن است دارای مقادیر خون روی خود باشند (برس​دندان، تیغ ریش) نباید اشتراکی استفاده شوند. اقلام دارای خون قابل رویت را در یک خریطهٔ سر بسته دور بیاندازید و در سطل باطله بیندازید.

پروگرام​های سف

سفر در بعضی از کشورها شما را در معرض خطر افزایش یافتۀ عفونت هپاتیت A و هپاتیت B، ملاریا و تب زرد قرار می​دهد. دربارۀ واکسیناسیون با داکتر عمومی خود صحبت نمایید، و در جریان سفر از آب شیشه​ای یا جوشیده استفاده نمایید.

الکول بالای کبد شما استرس وارد می​کند
برای کاهش دادن خطر ناشی از مریضی مرتبط با الکول یا آسیب، مردها و زنان سالم باید در هفته بیش از 10 نوشیدنی استندرد بنوشند و نی بیش از 4 نوشیدنی استندرد در هر روز. هر چه کمتر بنوشید، خطر آسیب ناشی از الکول کمتر خواهد بود (NHMRC، 2020).

انواع زیادی از مریضی کبد وجود دارند که می​توانند باعث آسیب پیشرونده به حجرات کبد شما شوند. زمانی که مریضی کبد زود تشخیص داده شود، می​تواند زود تداوی شود. مریضی کبد تداوی نشده می​تواند به فعالیت ضعیف کبد یا عدم کفایهٔ کبد منجر شود.

التهاب

ممکن است از عفونت وایرسی، الکول، مشکلات در سیستم دفاعی یا سموم ناشی شود. بر طرف یا تداوی نمودن علت التهاب باعث این خواهد شد که التهاب از بین می​رود

فیبروز

تشکیل شدن نسج اسکار (زخم). در جایی که نسج سالم طبیعی با نسج همبند (کولاجن) جایگزین می​شود. در این مرحله، نسج کبد زخمی در صورتی که علت از بین برود یا تداوی شود می​تواند بهبود یابد.

سیروز

سیروز کبد یک عارضۀ بدون برگشت کبد است که در آن نسج سالم کبد به​شکل دائمی با نسج اسکار (زخم) جایگزین شده است. یک کبد سیروزی سخت، دانه​دار(نودولر) بوده و اندازۀ آن اغلب کوچک می​شود. فعالیت کبد اغلب به​شدت دچار نارسایی می​شود. تداوی می​تواند مانع از تخریب کبد شود، از هر نوع نسج سالم باقیمانده کبد حفاظت کند و بعضی از فعالیت​های کبد را بازگرداند. فعالیت کبد در سیروز دارای نوسان است.

سرطان کبد

سیروز کبد خطر شما برای ابتلا به سرطان کبد را افزایش می​دهد. سرطان کبد اگر زود تشخیص داده شود می​تواند با موفقیت تداوی شود

عدم کفایهٔ کبد

عدم کفایهٔ کبد زمانی است کبد کارکرد خود را متوقف می​کند. این یک عارضۀ تهدید کنندۀ جان است و به مراقبت صحی عاجل ضرورت دارد.
پیوند کبد ممکن است یک گزینه باشد.

اگر هر نوع تشویشی در ارتباط با کبد دارید، لطفاً با داکتر عمومی یا نرس متخصص محلی خود صحبت نمایید. داکتر شما می​تواند معایناتی را برای ارزیابی فعالیت کبد شما دستور بدهد. ممکن است بر بنیاد نتایج معاینات خود دواهایی برای شما تجویز شوند. اکثر دواهای تحت پوشش «پروگرام مزایای دوایی (PBS)» هستند. اکثر تحقیقات رادیولوژی تحت پوشش «پروگرام مزایای مراقبت​های صحی (MBS)» هستند. داکتر عمومی یا نرس متخصص محلی شما همچنان می​تواند شما را به یک متخصص کبد ارجاع دهد.
برای حمایت عملی و عاطفی کوشش کنید با دوستان و فامیل صحبت نمایید. همچنان می​توانید با دیگر ارائه کنندگان مراقبت​های صحی صحبت نمایید – بشمول نرسها، مشاورین، معالجین، فارمسیست​ها، یا متخصصین تغذیه.

برای معلومات عمومی و حمایت می​توانید با نمبر 1800 703 003
با LiverLine نیز در تماس شوید.

حمایت تفاوت زیادی را ایجاد می​کند

ممکن است احساس انزوا کنید و تداوی می​تواند شما را خسته و آسیب​پذیر کند در نتیجه حمایت عاطفی عالی است.
– Grenville، 56 ساله

کارمندان صحی تفاوت ایجاد می​کنند

نگاه آن​ها این گونه است. اگر یک مریضی داشته باشم، می​خواهم برم و شنیده و درک شوم.
– جیمز، 56 ساله

LiverWELL LiverLine

رایگان و گمنام. متخصصین تعلیم دیده به تشویشی​های شما گوش می​دهند و معلومات بیشتری را ارائه می​کنند. با نمبر 1800 703 003 در تماس شوید.

کبد خود را سالم نگه دارید

نرم افزار LiverWELL یک نرم افزار مبایل با استفادۀ آسان است که به شما کمک می​کند صحت کبد خود را مدیریت نمایید. این پروگرام ابزارها و نکات زیادی برای کمک به سالم حفظ نمودن کبد شما دارد بشمول:

• تنظیم یادآورهای دوا
• تنظیم قرار ملاقات​ها
• ثبت و تعقیب نتایج معاینه
• ثبت یادداشت.

می​توانید معلومات به​روز درباۀ صحت کبد را در نرم افزار LiverWELL پیدا نمایید بشمول غذا خوردن صحی، فعال بودن، احساس خوب داشتن و آگاه بودن از نوشیدن الکول.

www.cancervic.org.au
www.quit.org.au
www.betterhealth.vic.gov.au

info@hepvic.org.au
LiverLine: 1800 703 003

این معلومات دارای ماهیت عمومی می​باشند و قصد از آن​ها مشاورۀ صحی نیست. برای معلومات بیشتر با متخصص صحی خود مشوره نمایید.NHMRC.(2020).
طرزالعمل​های آسترالیا برای کاهش خطرات صحی ناشی از مصرف الکول.